Hầu hết người Trung Quốc xem cuộc xung đột Trung-Việt từ năm 1979–1991 là tuyên truyền của Đảng Cộng Sản Trung Quốc. Và chiến tranh giống như "Giết hoặc bị giết". Vì mục đích chính trị của Đặng Tiểu Bình và để cứu chế độ Khmer Đỏ diệt chủng ở Campuchia, Đặng đã đưa hơn 25000 binh lính Trung Quốc còn sống và hàng chục nghìn người thương vong để chiến đấu trong một cuộc chiến bất khả chiến bại.
Nhiệm vụ bất khả thi của 600.000 lính Trung Quốc là vượt qua biên giới Việt - Trung một cách bất ngờ và xâm lược Việt Nam, cố gắng chiếm Hà Nội nếu họ có thể. Tuy nhiên, vấn đề của những người lính Trung Quốc dường như là quá nghiệp dư so với quân đội Việt Nam. Kể cả so với dân quân địa phương Việt Nam, những người đã dày công chiến đấu trong 30 năm chiến tranh với Nhật Bản, Pháp và Mỹ trước đây.
Và cuối cùng kết quả là quân xâm lược Trung Quốc bị tổn thất và thương vong nặng nề vì do chính sự nghiệp dư của họ. Vào thời điểm đó, Trung Quốc không dám sử dụng lực lượng không quân của mình do hệ thống phòng không dày đặc của Việt Nam và lính Trung Quốc đã chiến đấu trực diện với lực lượng dân quân địa phương của Việt Nam mà không có nhiều sự hỗ trợ từ phía sau.
Một số vũ khí của Trung Quốc quân ta thu được sau trận đánh ở Cao Bằng, tháng 2/1979.
Trong các trận giao tranh với lực lượng Việt Nam, quân xâm lược Trung Quốc giống như những thây ma di chuyển từ đợt này sang đợt khác. Nếu dân quân địa phương Việt Nam không bận rộn di tản dân thường Việt Nam trở lại khu vực an toàn, thì không chắc quân đội Trung Quốc có thể chiếm một số thị trấn và thành phố nhỏ dọc biên giới Việt - Trung.
Theo quan điểm cá nhân, thật sự không hề có sự huấn luyện nào cho các nam thanh niên Trung Quốc trong cuộc xung đột Trung-Việt mà chỉ đơn thuần là tự sát. Họ từng nghĩ rằng mình là sói nhưng đau đớn nhận ra mình chỉ là những con cừu trong các trận giao tranh với dân quân địa phương Việt Nam.
Trong những năm gần đây, theo một thống kê giải mật của Trung Quốc, trong Chiến tranh Việt-Trung, Quân khu Quảng Châu đã thiệt hại 5.103 người chết và 15.412 người bị thương. Trong khi đó, Quân khu Côn Minh có 2.812 người thiệt mạng và 7.886 người bị thương. Do đó, có thể thấy tổng cộng 7.915 quân Trung Quốc đã thiệt mạng trong Chiến tranh Việt-Trung. Nhìn chung, 31.212 quân Trung Quốc đã thiệt mạng hoặc bị thương trong suốt cuộc chiến.
Một số tù binh Trung Quốc sau Chiến tranh Trung-Việt, tháng 3 năm 1979.
Theo sách “Chủ tịch Hồ Chí Minh với y tế” (Chủ tịch Hồ Chí Minh với y học) do Nhà Xuất bản Chính Trị Quốc Gia (Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia) xuất bản năm 1999, trang 178, ghi rõ giải mật về tổng số thương binh Việt Nam trong suốt cuộc chiến (từ ngày 17 tháng 2 đến ngày 20 tháng 3 năm 1979).
Tổng cộng có 7.842 quân nhân Việt Nam bị thương trong cuộc chiến này (Từ ngày 17 tháng 2 đến ngày 20 tháng 3 năm 1979). Mặt khác, theo trang web chính thức của Thành phố Đà Nẵng vào ngày 17 tháng 2 năm 2014, có tổng cộng 8.000 quân nhân Việt Nam và 10.000 thường dân Việt Nam đã thiệt mạng trong một tháng của cuộc chiến này.
Về mặt lịch sử quân sự, Chiến tranh Trung-Việt năm 1979 thực sự là một bài học quân sự đắt giá cho cả Trung Quốc và Việt Nam, khi hàng vạn quân bị giết hoặc bị thương chỉ trong một tháng của cuộc chiến.
Nguồn: Lucia Millar