Chút hồi ức vụn vặt về 2 tạp chí Kiến thức ngày nay và Thế giới mới (P3)

Cả hai cũng đã trở thành người thiên cổ từ lâu rồi. Như đã viết ở trên, trong khi tạp chí Thế Giới Mới có những cải tiến liên tục, nhất là về mặt nhân sự, thì trong gần 20 năm, từ ngày ra số báo đầu tiên cho đến năm 2008, tạp chí Kiến thức Ngày nay chỉ có một Thư ký tòa soạn duy nhất là anh Lê Khắc Cường (Cuong Lekhac). Tờ báo có một mạng lưới cộng tác viên ổn định, hầu hết cũng là những người cộng tác với Thế Giới Mới. Kiến thức Ngày nay có đôi chút ưu thế về số trang báo dày hơn, số phát hành cao hơn, từ đó nhuận bút cũng nhỉnh hơn Thế Giới Mới ít nhiều.

Song khi tờ Thế Giới Mới đạt được thành công nhất định, số tirage tăng lên thì cũng là lúc tirage của Kiến thức Ngày nay giảm xuống. Người xuất vốn thành lập và điều hành tờ Kiến thức Ngày nay trong suốt hơn 30 năm là anh Hàn Tấn Quang, được biết nguyên là một cán bộ thuộc Công ty công viên cây xanh thành phố . Tờ báo lúc đầu là phụ san của tạp chí Văn thuộc Hội nhà văn TPHCM, sau thuộc Liên hiệp các hội văn học – nghệ thuật TPHCM (người phụ trách hai cơ quan này là nhà văn Anh Đức).

Các cơ quan, tổ chức trên chỉ kiểm soát và chịu trách nhiệm về mặt tư tưởng, chính trị, về mặt kỹ thuật, hầu như ban biên tập làm hết mọi việc. Sự thành công của tờ báo phát xuất từ sự phối hợp ăn ý giữa chủ biên và thư ký tòa soạn là người có mối quan hệ trực tiếp với các cộng tác viên, sắp xếp bài vở cho từng số báo một. Anh Lê Khắc Cường có một nhãn quan nhạy bén về đề tài và nội dung bài vở, khi một cộng tác viên gắn bó được với tờ báo rồi thì bài vở chẳng mấy khi bị biên tập, sửa chữa.

Trang mục lục1 báo Kiến Thức Ngày Nay số 148 tháng 9 năm 1994 - Nguồn Google.com

Cũng giống như ở tạp chí Thế Giới Mới, sự đãi ngộ đối với anh em cộng tác viên là một trong những mối quan tâm hàng đầu của hai cái đầu tàu kể trên ở tòa soạn tạp chí Kiến thức Ngày nay. Vào giữa thập niên 1990, Kiến thức Ngày nay và Lao Động chủ nhật (của nhóm Chánh Trinh-Trần Trọng Thức) là hai trong số ít những tờ báo có nhuận bút cao nhất nước. Ở thời điểm này, khi giá một cây vàng chỉ hơn 5 triệu đồng thì nhuận bút một bài báo trên dưới 400 ngàn đồng ở Kiến thức Ngày nay là mơ ước của nhiều cộng tác viên ở các báo khác.

Tờ Kiến thức Ngày nay cũng có thông lệ tốt đẹp là luôn trả nhuận bút cao gấp đôi cho những cộng tác viên có bài đăng trong số báo Xuân, với mức từ 800 ngàn đến hơn 1 triệu đồng mỗi bài (nửa sau thập niên 1990). Tôi nhớ trong một lần trò chuyện với nhau, anh Lê Khắc Cường, Thư ký tòa soạn, có “tâm tình” với tôi rằng khi làm số báo Xuân, mối quan tâm hàng đầu của anh Hàn Tấn Quang và anh là cố sắp xếp bài vở sao cho các cộng tác viên cật ruột mỗi người có một bài … cho vui.

Nhuận bút cao gấp đôi thì đã đành là vui, nhưng vui hơn nữa là cái tình của ban biên tập tờ báo dành cho những người ngày đêm vắt óc để có những đứa con tinh thần cung cấp cho tờ báo. Riêng tôi, tôi còn có một cái vui khác: cuối năm, mua làm quà cho bà con, bạn bè một tờ báo Xuân Kiến thức Ngày nay hay Thế Giới Mới in đẹp và dày, trong đó có bài của mình. Mang tiếng là người viết báo mà tặng nhau số báo Xuân không có bài của mình thì …quê quá!

Trang mục lục 2 báo Kiến Thức Ngày Nay số 148 tháng 9 năm 1994 - Nguồn Google.com

Trong thời gian làm thư ký tòa soạn Kiến thức Ngày nay, anh Lê Khắc Cường giảng dạy tại trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TPHCM, nghiên cứu và lấy bằng Tiến sĩ rồi được giao phó một nhiệm vụ quan trọng hơn tại trường, cuối cùng, anh đã chọn việc ra đi khỏi tờ Kiến thức Ngày nay (2008) để có đủ thì giờ cho công việc giảng dạy. Dù sao, phải ghi nhận công lao đóng góp không hề nhỏ của anh cho tờ báo trong suốt 20 năm trời.

Sự tôn trọng và đãi ngộ của tòa soạn đối với anh em cộng tác viên, không ít người trong số đó là những kẻ thất cơ lỡ vận, lăn lóc bên lề cuộc đời, là một điểm son trong quan hệ xã hội những ngày này. Từ năm 2008, thay thế anh Lê Khắc Cường để phụ giúp người chủ biên (Hàn Tấn Quang) điều hành tòa soạn là một nhóm anh em nhà văn, nhà báo, trong đó có một thân hữu lâu năm của người viết bài này là bạn Huỳnh Duy Lộc. Anh Lộc cũng là một trong những cộng tác viên lâu năm của Kiến thức Ngày nay.

Riêng tôi, sau 15 năm ròng rã cộng tác đắc lực với tạp chí Kiến thức Ngày nay (1992-2007), vào những năm 2007-2012, chỉ còn viết lai rai cho tờ báo, thỉnh thoảng một bài, sau đó thì dứt hẳn. Với tạp chí Thế Giới Mới cũng thế, khoảng năm 2007 – 2008, khi tờ báo chuyển từ khổ A5 sang A4 (như Tuổi Trẻ chủ nhật), tôi không còn cộng tác nữa. Bù lại, lúc đó, tôi đã có mối lương duyên với tuần báo Doanh nhân Sài Gòn cuối tuần và kéo dài mối quan hệ này trong suốt 15 năm (2004- 2019).

Trang cuối một bài viết của LN trong KTNN số 148 - Nguồn: Google.com

Thư ký tòa soạn của tuần báo này là nhà báo Trần Trọng Thức và người phụ tá là bạn Lam Phong(Lê Phong), người từng ở trong ban biên tập tạp chí Thế Giới Mới trong một thời gian khá dài. Với tạp chí Tài Hoa Trẻ, một phụ san của báo Giáo dục và Thời đại, cơ quan ngôn luận chính thức của Bộ Giáo dục và đào tạo, thời gian cộng tác của tôi tính ra là dài nhất, từ 1997 đến 2019: 22 năm! Cũng cần nói chút chuyện ngoài lề, ở tạp chí Tài Hoa Trẻ, một bào đệ của tôi là Lê Du (Le Du) từng làm công việc của một Thư ký tòa soạn trong một thời gian khá dài.

Cách đây mấy ngày, một người bạn viết năm xưa là anh Minh Luân (Napo Luan) có thông báo trên diễn đàn của tôi là tờ Kiến thức Ngày nay đã đình bản (từ tháng 7.2021). Trong điều kiện bùng nổ thông tin và sự phát triển như vũ bão của mạng xã hội, đời sống của các tờ báo in về tri thức khó kéo dài được lâu. Về chuyện đáng buồn này, tôi có trả lời bạn Minh Luân là anh Hàn Tấn Quang nỗ lực đến năm nay mới đình bản là đã “kiên cường” lắm rồi, trong khi người bạn đồng hành là tờ Thế Giới Mới đã đình bản từ tám năm trước (2013).

Dủ sao, khi nghĩ đến hai trong những tờ tạp chí tri thức hàng đầu là Kiến thức Ngày nay và Thế Giới Mới mà hầu như ai cũng biết, lòng không khỏi bùi ngùi, nhớ về một quãng đời gần 30 năm sống bằng chính ngòi bút của mình, lòng tự trọng được nuông chiều và tâm trí thanh thản trong một xã hội vẫn còn có quá nhiều điều ngang trái.

Nguồn: Lê Nguyễn