Chuyện về vua hủi Baldwin IV

Mặc dù bị mù, liệt cả tay chân nhưng "Vua Hủi" Baldwin IV, vị vua của Vương quốc Jerusalem vẫn kiên cường xuất hiện nơi chiến trường. Ông là nỗi khiếp sợ của người Hồi giáo trong thế kỷ XII. Lịch sử thế giới đã ghi lại biết bao tấm gương về những vị vua tài giỏi và anh dũng khác thường. Nếu như Pharaoh Ramesses II một mình đẩy lui cả chục nghìn quân Hittite phục kích thì sau này, Alexander Đại đế lại dám dẫn vài chục kỵ binh vượt sông tấn công thẳng vào hàng ngũ của trăm nghìn quân Ba Tư. Tuy rằng cả hai ông kể trên đều dẫn theo những quân lính khỏe mạnh, giỏi chiến đấu và kẻ địch là... nông dân.

Nhưng với trường hợp mà tôi sắp kể tới đây lại rất khác, đấy là câu chuyện về một người bị bệnh nặng tới mức không thể cầm kiếm bằng tay thuận, đi đứng nói chuyện cũng khó khăn nhưng đã đẩy lùi được quân Hồi thiện chiến phải rút lui. Đó là Vua Baldwin IV - vị vua mắc bệnh hủi của Vương quốc Jerusalem. Năm 1161, hoàng tử Baldwin (con trai của vua Amalric và nữ hoàng Agnes) đã chào đời tại Jerusalem - Vùng đất Thánh đối với cả Thiên Chúa giáo và Hồi giáo. Từ khi còn rất nhỏ, Baldwin đã bộc lộ những phẩm chất của một đấng minh quân. Cậu bé vô cùng thông minh, hiếu học. Thầy giáo riêng của nhà vua, William of Tyre đã mô tả về vị Hoàng tử này:

“Cậu ấy học hỏi mọi thứ rất nhanh và đẹp trai nữa. Thời gian trôi đi, cậu ấy tràn đầy niềm hy vọng và đã tự phát triển những khả năng tự nhiên của mình một cách thành thục. Trong việc điều khiển ngựa, cậu ấy tỏ ra còn giỏi hơn những người đàn ông lớn tuổi, thêm vào đó, Baldwin có một trí nhớ tuyệt vời cùng sở thích nghe những câu truyện đời xưa kể lại”. Một ngày kia, William of Tyre phát hiện ra rằng, nhà vua tương lai không hề biết đến sự đau đớn, cậu bé không khóc dù cho bị những đứa trẻ khác cấu véo vào tay. Ban đầu, William nghĩ: Thật là một cậu bé cứng cáp và dũng cảm ! Nhưng lớn hơn một chút, bị kiếm chém vào tay, máu chảy ròng ròng hoàng tử vẫn không mảy may nhăn nhó, William lại bảo:

Thật là một chiến binh ! Nhưng lại sau đó nữa, khi Baldwin dùng tay không nhấc cả nồi súp đang sôi sùng sục thì William phải thốt: - Thật là khốn nạn ! - Vâng, hoàng tử trẻ đã hoàn toàn mất cảm giác ở cánh tay - một triệu chứng của bệnh hủi. Thời đó, người ta khiếp sợ căn bệnh này bởi những biến chứng kinh hoàng về hình dạng xảy ra với người bệnh. Hủi hay cùi, xưa được xem là một trong nan y tứ chứng, ngyoiwf bị hủi coi như cầm chắc cái chết, nhưng trước khi chết sẽ phải trải qua sự dày vò kinh khủng: Cùi chia hai loại là cùi khô và cùi ướt, cùi khô thì tứ chi cứ tự ... rụng dần, còn cùi ướt thì cơ thể sẽ mưng mủ và lở loét dần.

Những người Saracens (từ mà người châu Âu dùng để gọi người đạo Hồi) khẳng định, căn bệnh này là sự trừng phạt của Thánh Allah giáng xuống đầu của kẻ ngoại đạo - dám chiếm lĩnh Jerusalem của họ. Cả những người Thiên Chúa giáo cũng nghĩ rằng, họ bị Chúa trời trừng phạt. Và khi người đứng đầu Jerusalem mắc phải căn bệnh này, họ biết rằng, Vương quốc Thiên đường đã đến lúc sụp đổ. 4 năm sau ngày William of Tyre phát hiện ra căn bệnh của vị hoàng tử trẻ tuổi, vua Amalric qua đời và Baldwin chính thức trở thành vua của Jerusalem ở tuổi 13. Vì vua còn quá trẻ nên Miles of Plancy - họ hàng gần nhất của nhà vua trở thành Nhiếp chính.

Sau đó không lâu, Miles bị giết chết và Raymond of Tripoli trở thành người thay thế. Năm 1175, Raymond of Tripoli ký hòa ước với Saladin - thủ lĩnh vương triều Ayyubid và cũng là thủ lĩnh thế giới đạo Hồi khi đó để giữ cho Jerusalem được bình yên, ít nhất là trong vài năm. Năm 1176, vị vua trẻ chính thức cầm lại toàn bộ quyền hành của vương quốc Jerusalem. 2 năm đã trôi qua kể từ ngày cậu bé không biết đau trở thành vua, căn bệnh hủi đã thực sự trở nên tồi tệ hơn rất nhiều. Nó hành hạ cơ thể Baldwin mọi lúc mọi nơi, khiến ông dần dần trở nên tàn phế. Bất chấp điều kiện khó khăn đó, không chấp nhận và đầu hàng số phận nghiệt ngã và càng không chịu an phận nhận sự ban phát hòa bình không có thực từ Saladin nhà vua lập tức xóa bỏ hòa ước với Saladin.

Ông biết rằng, nếu chấp nhận hòa hoãn, để mặc cho quân đội của Saladin thoải mái tung hoành các vùng đất xung quanh, sớm muộn gì Jerusalem cũng sụp đổ. Baldwin thân chinh dẫn quân chinh phạt các vùng đất xung quanh Damascus, điều này khiến cho Saladin phải bỏ dở cuộc tấn công vào Aleppo và lui về thế phòng ngự. Cũng trong năm 1176, Baldwin đánh tan quân đội của cháu trai Saladin tại Lebanon và Syria. Chỉ trong những tháng đầu tiên, Baldwin đã chứng tỏ cho mọi người thấy, ông có đầu óc chiến thuật vô cùng thông minh. Thay vì bảo vệ Aleppo, Baldwin lại cho quân tấn công Damascus khiến Saladin phải bỏ dở chiến dịch của mình.

Trong binh pháp Tôn tử, đây là kế “vây Ngụy cứu Triệu” nổi tiếng. Ngay sau đó, Baldwin lên kế hoạch tấn công thẳng vào cứ địa của Ai Cập, nơi tập trung mọi sức mạnh của Saladin, đặt tại Cairo, Giza, Luxor... Nhận thấy rằng Jerusalem yếu về thủy chiến, vị vua trẻ kết liên minh với Đế quốc Byzantine. Kế hoạch tưởng chừng như sẽ diễn tiến thuận lợi thì William of Montferrat - anh rể nhà vua đồng thời là nhân tố quan trọng nhất của chiến dịch bị bệnh và qua đời. Sau đó, đến lượt chính nhà vua mắc bệnh khiến cho chiến dịch bị đình trệ. Triều đình Byzantine tỏ ra lo lắng và quyết định không đồng ý hỗ trợ chiến dịch quân sự này nữa.

Chiến dịch tiêu diệt Saladin sụp đổ và nó khiến cho quân Thập Tự Chinh mãi sau này không bao giờ có thể làm hại được cứ địa của Saladin nữa. Tiếc thay, người duy nhất nhìn ra được tầm quan trọng của chiến dịch này, vua Baldwin lại không thể thực hiện ước nguyện của mình. Các nhà sử gia sau này cho rằng, nếu như Baldwin thành công thì vương quốc Jerusalem sẽ tồn tại rất lâu nữa chứ không sụp đổ nhanh đến vậy. Lịch sử thế giới sẽ thay đổi rất nhiều nếu như ngày đó Saladin thất trận. Sau khi chiến dịch Ai Cập bị hủy bỏ, các lãnh chúa Philip xứ Flanders và Raymond xứ Tripoli đồng loạt đưa quân rút lui về Bắc Jerusalem.

Thế là bỗng nhiên Baldwin bị ... trơ trọi một mình. Saladin tất nhiên không thể bỏ lỡ cơ hội mà Thánh Allah đã ban như thế, ông đưa 26.000 quân lính tinh nhuệ cùng đội hộ vệ Ai Cập Khassaki rầm rộ tiến về Jerusalem. Trên giường bệnh, Baldwin truyền gọi 600 hiệp sĩ dòng đền và khoảng vài nghìn lính địa phương lại nhằm chống cự với Saladin. Điều kiện sức khỏe của ông tồi tệ đến nỗi người ta tưởng rằng, nhà vua lúc đó “chết một nửa” rồi. Trên đường tới Jerusalem, Saladin tấn công Ramla, Lydda, Arsuf và cho quân tản ra một vùng rất rộng, mặc sức cướp bóc vì cho rằng, nhà vua chẳng thể làm gì với đội quân tàn tật đó.

Cuối cùng quân Hồi và quân Kito chạm nhau tại Mons Gisardi, gần Ramla. Trong lúc quân Hồi đang dàn trận thì bên trại quân do Baldwin IV chỉ huy vẫn im lặng, nhà vua ra lệnh đặt một cây Thánh giá khổng lồ trước hàng quân. Và bản thân nhà vua, dù đang mang trên mình căn bệnh khủng khiếp, vẫn gắng sức xuống ngựa, quỳ trước cây Thánh giá, cầu Chúa ban cho chiến thắng và ... như có phép màu, ông chợt đứng thẳng người lên và hô hào binh lính tấn công. Lúc ấy, Saladin vẫn đang mải tập hợp đội ngũ thì đội quân Thiên Chúa đã tràn tới như thác lũ. Nhà vua, tay phải quấn băng kín, không thể cầm nắm, tay trái vung kiếm xông thẳng vào giữa trung quân của Saladin.

Sử gia Stephen Howarth thuật lại: “26.000 chiến binh Saracen ở đó, đối đầu với vài trăm kỵ binh Thiên Chúa nhưng những người Saracen hầu hết đều bị giết, số khác lại bỏ chạy. Saladin trốn thoát vì ông ta cưỡi một con lạc đà đua. Vị vua trẻ với bàn tay quấn băng kín luôn đi đầu hàng ngũ của người Thiên Chúa, với Thánh George ở bên". Người ta kể lại rằng: "Cây Thánh giá sáng bừng lên như Mặt trời. Đó là một chiến thắng không tưởng, âm vang của cuộc Thập Tự Chinh đầu tiên dội về. Nhưng đó cũng là lần cuối cùng một đội quân Hồi giáo bị đánh bại bởi lực lượng quá bé nhỏ như vậy”.

Chiến binh bất tử của đạo Hồi khiếp sợ và nếu không nhờ con lạc đà khỏe nhất thì Saladin đã bị bắt ngay giữa trận địa. 26.000 lính tinh nhuệ của ông bị đánh tan không còn mảnh giáp, đội hộ vệ Khassaki lừng danh bị giết gần hết, cháu trai của Saladin là Ahmad cũng bị chém chết ngay trong trận. Baldwin tiếp tục truy đuổi Saladin cho đến khi màn đêm ập xuống mới rút về Ascalon. 10 ngày sau đó là 10 ngày mưa nặng hạt, đoàn quân thất trận của Saladin giờ chỉ còn lại hơn 2.000 người, phải chống chọi với cơn đói và khát cũng như cướp đường mới về được đến Ai Cập. Nhiều năm sau đó, Saladin vẫn nhắc lại về thất bại này như một thảm họa khủng khiếp.

Tuy vậy, sau khi về Ai Cập, Saladin đã ra lệnh không ai được nói về thất bại này và phải coi như đó là một chiến thắng, ông chỉ rút lui về mà thôi. Trận Montgisard đã đưa cái tên Baldwin IV trở thành huyền thoại. Khắp các vương quốc Thiên Chúa giáo, người ta xưng tụng vị vua trẻ là Đấng cứu thế của Chúa, Người bảo vệ đức tin... Vinh quang của chiến thắng không làm dịu đi sự lây lan càng lúc càng nhanh của căn bệnh hủi. Trong khi đó, người kế nhiệm Baldwin IV lại chẳng có ai. Năm 1183, nhà vua chính thức bị mù, tứ chi bị hủy hoại tới mức không thể làm gì được. Baldwin IV chỉ định Guy de Lusignan làm người chấp chính.

Tuy nhiên ngay sau đó, Guy de Lusignan tỏ ra quá yếu kém trong việc thống nhất các tầng lớp và không dám đối đầu với Saladin mặc dù đang nắm trong tay đội quân mạnh nhất từ trước tới giờ trên vùng đất thánh - đội quân do chính Baldwin IV xây dựng. Vì thế, gánh nặng của cả một vương quốc một lần nữa đặt lên vai của Baldwin IV. Cuối năm 1183, đám cưới của người chị nhà vua - Isabel tổ chức tại Kerak đã khiến Saladin chú ý. Ngay lập tức, vị thủ lĩnh Hồi giáo đưa quân tới bao vây lâu đài trong lúc mọi người đang ăn mừng. Baldwin IV dù đã hoàn toàn là một người tàn phế nhưng ra lệnh cho tùy tùng đặt mình lên cáng đưa ra trận cứu nguy cho Kerak.

Kinh sợ trước nỗ lực phi thường này, đồng thời cũng biết rõ tài cầm quân tuyệt vời của vị vua trẻ, Saladin ra lệnh rút quân. Năm 1184, một lần nữa Saladin lại cho quân bao vây Kerak và ngay sau đó cũng phải rút quân vì Baldwin IV xuất hiện trên chiến trường, dù phải nằm cáng. Ngày 16/5/1185, linh hồn Baldwin IV đã được gặp Chúa. Ông được hỏa táng tại nhà thờ Mộ đá ở Jerusalem. 2 năm sau cái chết của nhà vua, Guy de Lusignan thảm bại dưới tay Saladin và Vương quốc Thiên đường Jerusalem rơi vào tay người Hồi giáo. 24 năm cuộc đời của Baldwin IV là một bản anh hùng ca như những gì ghi chép trên nóc nhà thờ Mộ đá: Per Crucem ad Lucem (Từ cây thánh giá tới ánh sáng).

Niềm tin của vị vua trẻ đã giúp cho Jerusalem bình yên trong suốt chừng ấy năm ông trị vì. Các sử gia sau này đều cho rằng, thứ giết chết Baldwin IV thực chất không phải căn bệnh hủi. Ông có thể sống lâu hơn thế rất nhiều, nhưng những trận chiến không ngừng nghỉ đã khiến vết thương của ông bị nhiễm trùng quá nặng. Dẫu sao, có thể nói rằng những gì ông làm được trong 9 năm trị vì còn đáng giá hơn 90 năm cuộc đời sống thanh thản. Vương quốc Jerusalem sụp đổ vĩnh viễn và cái tên Saladin trở thành nỗi khiếp sợ của Thiên Chúa giáo cho đến khi vua Richard I (hay Richard Tim Sư Tử) xuất hiện. Mối quan hệ phức tạp giữa Saladin và Richard lại khiến cho bối cảnh Thập Tự Chinh trở nên thú vị hơn rất nhiều. Và đó lại là một câu chuyện khác...

Nguồn: khoahoc.tv