Hải quỳ - Loài động vật ăn thịt đáng sợ

Hải quỳ tên tiếng anh là Sea anemone. Chúng là một nhóm động vật săn mồi ở thuộc bộ Actiniaria. Vì có cấu tạo 1 nửa là động vật, 1 nửa là thực vật nên nó được đặt tên theo hải quỳ – một loài thực vật có hoa đầy màu sắc ở trên mặt đất. Hải quỳ biển được xếp vào ngành Cnidaria, lớp Anthozoa và phân lớp Hexacorallia. Lớp Anthozoa có chứa các polyp giúp hải quỳ có thể tiêu hoá con mồi lớn hơn nó gấp nhiều lần. Hải quỳ có quan hệ gần với san hô, sứa, hydra và Ceriantharia.

Đa số hải quỳ không gây hại cho con người. Tuy nhiên, một số loài có lượng độc tính cao như Phyllodiscus semoni, Actinodendron arboreum và Stichodactyla có thể khiến con người bị thương nặng, thậm chí là tử vong. Tuy nhiên, có một giống loài được coi là cộng sinh với hải quỳ vì không bị ảnh hưởng bởi nọc độc của hải quỳ. Đó là cá hề. Vì vậy, cá hề thường làm tổ, đẻ trứng ở bề mặt miệng của hải quỳ để tránh khỏi những kẻ săn mồi. Hải quỳ có cấu tạo khá thú vị.

Nó có thân dạng ống có đường kính khoảng 1-5cm, chiều dài khoảng 1.5-10cm. Do có cơ chế ‘bơm hơi’ nên hải quỳ có thể thay đổi được về kích thước. Một số loài hải quỳ có kích thước khá lớn như Urticina columbiana và Stichodactyla mertensii có kích thước có thể lên tới 1m. Xung quanh miệng của hải quỳ là các xúc tu hình túi có những tế bào có gai cnidocytes. Các tế bào này vừa để phòng thủ, vừa để tấn công các con mồi. Tại sao có thể tấn công và phòng thủ?

Có điều này bởi lẽ trong các tế bào cnidocytes có chứa các tuyến trùng chứa nọc độc. Chỉ cần một cú chạm, tế bào trong cơ thể kẻ thù hoặc con mồi sẽ bị phá vỡ từ đó khiến kẻ thù và con mồi bị tê liệt. Bên cạnh đó, dạ dày của hải quỳ khá lớn vì vậy dù con mồi có lớn tới đâu thì nó vẫn có thể nuốt trôi. Hải quỳ có cấu tạo khoang ruột không hoàn chỉnh. Bởi lẽ chỉ có lỗ mở duy nhất dùng để cắn nuốt con mồi và thải chất thải ra bên ngoài. Miệng của chúng có hình dạng dẹt, có rãnh ở 1 hoặc 2 đầu.

Các rãnh này có chưa các siphonoglyph giúp di chuyển thức ăn dễ dàng hơn đến khoang gastrovascular. Không những vậy, hải quỳ cũng có chân. Chúng dùng chân bám chặt vào tảng đá. Nếu nhìn thoáng qua, chúng ta sẽ nghĩ chúng không thể động. Nhưng nếu quan sát thật kỹ, chúng ta có thể thấy chúng đang không ngừng vận động. Theo Litter, It Costs You tìm hiểu, hải quỳ chỉ di chuyển khi bị tấn công hoặc môi trường sống thay đổi hoặc chỗ chúng đang bám quá khó kiếm thức ăn.

Có một số loài thường bám trên thân của ốc mượn hồn hay còn gọi là ‘cua ẩn sĩ’. Sự hợp tác này cả 2 hai bên đều có lợi. Theo đó, khi các chú ốc này di chuyển thì hải quỳ được quá giang miễn phí và kiếm thức ăn trên đường đi. Trong khi đó, các chú ốc của chúng ta lại được nguỵ trang và bảo vệ bởi những xúc tu đầy chất độc của bị khách quá giang này. Như đã nói ở trên, cá hề miễn dịch với các chất độc có trong các xúc tu của hải quỳ. Bởi vậy, xung quanh miệng hải quỳ là nơi trú ngụ của cá hề.

Ngược lại, khi cá hề tha thức ăn về tổ, những thức ăn rơi vãi sẽ là nguồn dinh dưỡng để hải quỳ tồn tại. Có một số loài hải quỳ có số lượng khá nhiều và thường bám trên thân các cây tảo bẹ để cộng sinh. Chúng ta có thể ngắm nhìn hiện tượng này tại bờ biển đảo Vancouver, Canada. Theo thống kê của các nhà khoa học, hiện nay có khoảng hơn 1.000 loài hải quỳ khác nhau. Chúng ăn tất cả các loài khi chúng bắt được. Tuy nhiên, ngoại trừ có một loài có thể sống chung với hải quỳ là cá hề.

Vì vậy, mọi người gọi cá hề bằng một cái tên khác là cá hải quỳ. Cá hề là loài ăn tạp. Chúng có thể ăn những thức ăn mà hải quỳ không thể tiêu hoá. Những xúc tu bị chết của hải quỳ cũng là thức ăn của cá hề. Ngoài ra, cá hề còn bài tiết ra một lượng ni-tơ giúp làm tăng lượng tạo đưa vào mô để hải quỳ tái sinh, đồng thời phát triển mô. Bên cạnh đó, khi cá hề bơi xung quanh còn tạo ra nguồn ô xy hoà tan cho hải quỳ. Để trả ơn bạn tốt, hải quỳ cung cấp nơi ẩn nấp cho cá hề.

Dù các xúc có nọc độc nhưng điều này hoàn toàn không ứng dụng đối với cá hề. Bởi vậy, cá hề là loài duy nhất có thể sống trong hải quỳ. Do cả hai loài này đều là những cá thể quyến rũ, nhiều màu sắc. Đặc biệt, chúng gắn liền với các rạn san hô, thảm cỏ biển. Không những vậy, chúng còn yếu tố góp phần khiến đại dương đẹp hơn, đầy tính thẩm mỹ. Chính vậy, giá trị xuất nhập khẩu của chúng khá cao. Đó là lý do vì sao cá hề và hải quỳ đang ngày bị suy giảm.

Đặc biệt, các ngư dân còn sử dụng Cyanide để khai thác hải quỳ và cá hề không chỉ là suy kiệt nguồn lợi mà còn khiến môi trường biển bị ô nhiễm, giết chết nhiều loài động vật biển khác và các rạn san hô. Trước thực trạng khai thác trái phép và vô tội vạ như này, việc bảo tồn cá hề và hải quỳ là điều cần thiết và đặt ra nhiều thách thức với cơ quan chức năng.

Nguồn: litteritcostsyou.org