Hoa hồng quang - Rhodoleia Championii

• Tên khoa học: Rhodoleia championii
• Bộ Tai hùm: Saxifragales
• Họ Kim lũ mai hay họ Kim mai: Hamamelidaceae
• Chi Hồng quang: Rhodoleia
• Tên gọi khác: Pơ linh, lôi

Rhodoleia championii được Joseph Dalton Hooker mô tả khoa học đầu tiên và có nguồn gốc từ Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Myanma đến Việt Nam. Hồng quang là cây gỗ lớn, rụng lá, có thể cao tới 25m hoặc hơn, đường kính thân từ 40 – 60cm. Vỏ cây màu nâu xám, nứt thành mảnh hình chữ nhật, thịt màu vàng, dày, có xơ và dễ tách khỏi gỗ.

Lá đơn mọc chụm ở đầu cành, phiến lá hình bầu dục dài hoặc thuôn dài hình mác, dài 5 – 13 cm, rộng 2 – 6 cm, đầu tù tròn, gốc tù, mép lá nguyên, mặt trên màu lục, gần giữa và mép màu đỏ, mặt dưới có lông màu trắng bạc, cuống lá dài 2 – 4 cm, màu đỏ, nhẵn, phình lên ở hai đầu. Lá già có màu đỏ khi rụng. Không có lá kèm.

Cụm hoa đầu, đường kính 1,5 – 4 cm, mọc ở hai đầu cành hoặc nách lá, đứng hoặc rủ xuống. Cụm hoa đực gồm 5 - 10 hoa được bao quanh bởi 12 - 20 lá bắc, lá bắc có lông màu rỉ sắt. Lá đài mỏng, nhẵn, mép có lông. Cánh hoa màu đỏ, dài 1 – 2 cm, rộng 0,1 - 0,8 cm. Nhị có chỉ nhị dài, nhẵn, bao phấn đính gốc. Quả nhẵn, đôi khi phủ một lớp lông nhung màu rỉ sắt, khi chín nứt thành 4 mảnh, dài 0,6 – 1 cm. Hạt dài 0,3 - 0,5 cm.

Tại Việt Nam, mùa hoa nở là vào tháng 2 - 5, mùa quả chín vào tháng 9 -10. Tái sinh bằng hạt dễ dàng tại các khoảng đất trống trong rừng hoặc ven đường đi.

Gỗ hồng quang có khả năng chịu được mối mọt và mưa gió, thớ mịn dùng để đóng đồ đạc gia đình và trong xây dựng, lá dùng làm thuốc. Cây mọc ở độ cao 200 - 2500m so với mực nước biển, tập trung nhiều ở độ cao 800 - 1500m, trong rừng nguyên sinh hoặc thứ sinh nơi mức độ khai thác còn ít. Cây ưa sáng, thường chiếm ưu thế rõ rệt.

Tại Việt Nam, Hồng quang có mặt tại Lào Cai (Sa Pa, Phăng Si Păng), Cao Bằng, Khánh Hòa (Nha Trang, Bắc Ninh Hòa, Diên Khánh), Kontum (Đắc Tô, Kon Plông), Gia Lai(Mang Yang, Chư Pah), Lâm Đồng (Đà Lạt, Di Linh: Braian, Bảo Lộc), Ninh Thuận (Phan Rang - Tháp Chàm: Ba Râu).

Sách đỏ Việt Nam đánh giá loài này ở mức độ sẽ nguy cấp, mức độ đe doạ bậc V. Đồng thời đề nghị biện pháp bảo vệ, khai thác có mức độ. Bảo vệ nguyên vẹn trong một số khu rừng cấm như Sapa, Cần đưa trồng ở một số vườn thực vật.

Nguồn: Giấc Mơ Hoa