Cây hoa mào gà hay cây kê quan hoa, cây kê đầu, cây mồng gà, có tên khoa học: Celosia cristata, thuộc chi Celosia, họ : Dền ( Amaranthaceae ). Cây hoa mào gà có nguồn gốc từ Ấn Độ. Chúng là những cây làm cảnh hay có thể ăn được, có hình dạng và sử dụng tương tự như cây rau dền. Chúng được gọi là cây mào gà do màu sắc và hình dạng hoa giống như mào của gà. Nhìn những chiếc mào xinh xắn, đáng yêu của những chú gà trồng ta lại liên tưởng ngay đến một loài hoa mang hình dáng của một chiếc mào gà, đó chính là hoa mào gà. Xưa kia tất cả loài gà đều có những chiếc mào rực rỡ chư không như bây giờ chỉ gà trống mới có.
Mỗi buổi sáng, những chú gà thường soi mình vào những vũng nước trong vắt lắc lư chiếc mào xinh đẹp. Bỗng dưng một hôm, khi đang vui vẻ dong chơi, gà mái Mơ nghe thấy tiếng khóc thút thít ở sau giếng, chạy đến gần Mơ mới hỏi tại sao bạn khóc, cây nhỏ những giọt nước mắt trong suốt xuống đất rồi thút thít trả lời “tại sao mọi cây xung quanh đây đều có hoa mà chỉ có mình không có, mình thấy tủi thân”. Gà mái Mơ muốn giúp bạn nhưng không biết làm cách nào, bất chợt nó nảy ra một ý định đó là tặng cây chiếc mào trên đầu mình.
Từ đó người ta thấy gà mái không còn mào nữa, thay vào đó là loại cây cho hoa đỏ rực rỡ như chiếc mào gà, và tên gọi của cây đó cũng là cây hoa mào gà. Hoa mào gà thuộc cây thân thảo, có chiều cao trung bình từ 60-90cm, thân cây nhẵn, thẳng đứng. Lá của cây có hình bầu dục hay hình lưỡi mác, nhọn về 2 đầy và lá có màu xanh mọc lệch nhau. Hoa của cây mào gà khá độc đáo, hoa có hình dáng giống như chiếc mào gà, màu đỏ đẹp mắt, hoa mọc ở đỉnh hoặc mép thân, thường mọc thành từng cụm, hoa có hình dẹt, xung quanh có những hạt nhỏ li ti.
Ngoài màu đỏ truyền thống, hoa mào gà còn có màu vàng hoặc trắng. Trong tự nhiên, cây mào gà có các loại như sau: mào gà trắng (hoa mào gà dại), hoa mào gà vàng, mào gà đỏ, mào gà đuôi phụng đỏ…Hoa Mào gà có ý nghĩa cho sự hy sinh, dũng cảm, tấm lòng cao thượng sẵn sàng hy sinh vì người khác.
Hoa mào gà đỏ: Chúng được định danh với tên khoa học là celosia cristata L, còn trong tự nhiên sẽ được gọi là kê quan hoa, kê đầu, kê quan. Thông thường chúng sẽ có tuổi thọ khá cao với thân khá cứng, có cành nhẵn. Lá có cuống và mang hình quả trứng tại đầu khá nhọn. Khi nở hoa có 3 màu chủ yếu là đỏ, vàng hoặc là trắng. Cuống nối hoa với thân rất ngắn cho nên chúng ta lầm tưởng là chúng không có cuống. Trong mỗi quả của cây mào gà đỏ sẽ có khoảng 10 hạt đen bóng. Trong sản xuất thì hoa và hạt của chúng được sử dụng làm các vị thuốc. Hoặc là tán thành viên bột để phục vụ vào từng mục đích riêng.
Hoa mào gà trắng: Khác với giống cây trên thì chúng là một loài thực vật chỉ có thể tồn tại tối đa trong một năm. Cộng với đặc điểm thân mềm cho nên được trồng nhiều trong vườn nhà được bảo vệ và chăm sóc cẩn thận. Vào khoảng thời gian giữa mùa xuân là mùa hè là thời điểm chúng nở hoa. Hơn nữa mỗi cây là có số hạt nhiều không tưởng có thể lên đến 43 nghìn hạt. Cây mào gà trắng có thể được sử dụng như một loại lương thực hoặc rau ăn, nhất là ở những khu vực nghèo lần thuộc Châu Phi.
Đặc điểm nhận dạng của chúng cũng có đôi chút khác biệt so với các anh em cùng họ. Mỗi cây sẽ có chiều cao trung bình khoảng 1 mét. Lá mọc so le nhau có hình mác, đầu và gốc khá nhọn. Với chiều dài có thể lên đến 10cm và chiều rộng 4cm. Sau giai đoạn nở hoa là giai đoạn kết hạt diễn ra vào khoảng cuối mùa thu. Quả sẽ hình thành theo dạng lang mở dần theo hình hộp có mày đen hoặc nâu đỏ. Kích thước có thể lên đến 1mm.
Nguồn: baokhuyennong.com