Tượng Nhân Sư Sphinx ở Ai Cập

Tượng Sphinx nằm ở sa mạc Ai Cập cách thủ đô Cairo khoảng 8 dặm, được người xưa xây dựng để canh gác ba kim tự tháp lớn ở Gizah. Tượng Nhân sư thường được miêu tả bằng thân sư tử (đồng nhất với thần mặt trời) và đầu một người đàn ông, thường đội khăn trùm đầu của hoàng gia.

• Tượng cao hơn 18 mét và trải dài tới 57 mét, mặt có bề ngang 5 mét, tại 1,57 mét, mũi 1,7mét. Gần tượng có một am thờ nhỏ lưu lại bút tích của hai vị hoàng đế cổ Ai Cập.
• Trên am thờ này giải thích rằng tượng Sphinx biểu thị một trong những hình dạng của thần Mặt trời Harmachis. Và mục đích làm tượng Sphinx là để xua đuổi tất cả những điều bạo ác, tội lỗi khỏi khu nghĩa địa quanh kim tự tháp.

Người Hy Lạp cổ đại cho rằng từ Nhân sư xuất phát từ một từ Hy Lạp có nghĩa là “kìm hãm” (sphingein). Nhưng có thể nguồn gốc thực sự của nó có thể là từ Ai Cập shesep ankhi (hình ảnh sinh động), là tên gọi khác có ý nghĩa dành các tác phẩm điệu khắc và đôi khi dành để gọi tượng Nhân sư lớn.

Truyền thuyết về tượng nhân sư

Tương truyền Sphinx là yêu quái thời đại xa xưa, sống ở ngoại thành Thebes, Ai Cập, là một quái vật do người khổng lồ Typhon và yêu quái rắn Echidna lấy nhau mà sinh ra. Tuy có chiếc đầu mang hình người nhưng thân lại là sư tử và có thêm đôi cánh . Hắn đã từng theo học nữ thần trí tuệ Mu-si nên rất có bản lĩnh nhưng lại có tính nết hung tàn, và thích ăn thịt người . Để cho người bị nó ăn thịt phải tâm phục, khẩu phục, nó thường đúng chờ ở cửa rừng, cạnh núi, bắt ép người qua đường phải đoán những câu đố mà nó đưa ra nếu không trả lời được sẽ ngay lập tức bị nó xé xác.

Một hôm, con trai của quốc vương Ai Cập cũng bị Sphinx bắt phải giải đố . Do ông đã không đoán nổi câu đố mà trở thành mồi ngon trong miệng Sphinx. Quốc vương nghe tin vô cùng thương xót bèn truyền lệnh ra toàn quốc và thông báo cho các nước láng giềng: Ai có thể hàng phục được Sphinx, khiến nó không hại người nữa thì ông sẽ trao quyền ngôi vị quốc vương và người hoàng hậu xinh đẹp của ông cũng trở thành vợ người hùng ấy.

Có một người thanh niên Hy Lạp ở bên bờ biển bên kia tên là Oedipus dũng mãnh và mưu trí, khi nghe tin, đã liền vượt biển sang, bóc tờ cáo thị của vua, và quyết đi tìm diệt trừ Sphinx. Khi đến gặp Sphinx, quả nhiên nó lại đưa ra một câu đố bắt Oedipus phải giải: "Ngươi hãy đoán xem, con gì buổi sáng đi bằng 4 chân, buổi trưa đi bằng 2 chân, buổi tối đi bằng 3 chân. Trong muôn loài, chỉ có nó mới đi đường trong thời gian khác nhau thì dùng bước chân khác nhau. Khi nó đi nhiều là lúc tốc độ và sức lực nhỏ nhất ?"

Sphinx nói xong thản nhiên nở nụ cười thần bí. Sau đó, nó lặng lẽ đứng chờ câu trả lời của người thanh niên xấu số tự mò đến tìm nó . Nào ngờ, Oedipus chả cần phải nghĩ gì thêm, lập tức đáp lại: "Đó chính là con người! Khi còn bé, là buổi sáng của sinh mệnh, trẻ con mới học đi đều phải dùng chân lẫn tay mà bò, đó chẳng phải là bằng 4 chân đấy sao. Lúc này tuy phải dùng nhiều chân nhưng tốc độ và sức lực lại nhỏ nhất. Sau đó lớn lên vào lúc tráng niên, cũng là buổi trưa của sinh mệnh, đi lại bằng 2 chân.

Tới tuổi về già, cơ thể suy nhược, đi lại phải dùng đến gậy, đó có phải là 3 chân đấy sao!" Sphinx không ngờ người thanh niên trước mặt lại thông minh hơn nó . Nó cảm thấy xấu hổ và hết sức tức giận, không biết trốn vào đâu, liền lao từ trên cao đâm đầu xuống mà chết . Quốc vương Ai Cập sau khi nghe được tin vui đã giữ đúng lời hứa trao quyền ngôi vua và người vợ xinh đẹp cho Oedipus để tỏ lòng cảm ơn người dũng sĩ . Trước khi nhường ngôi, quốc vương còn ra lệnh cho thợ tạc khác tượng Sphinx ở nơi nó thường xuất hiện (chính là chỗ có pho tượng Sư tử mặt người hiện nay).

Pho tượng này to bằng cả một mảng núi, để cho mọi người nhớ đến các con ác quỷ đã từng xuất hiện trong lịch sử Ai Cập. Ngoài ra còn có truyền thuyết về một câu đố khác nữa nhưng ít được nhắc đến hơn: "Có hai chị em: người này sinh ra người kia và người kia lại sinh ra người này." ( câu trả lời: ngày và đêm, cả hai từ đều là giống cái trong tiếng Hy Lạp.)

Lịch sử và những tranh cãi về tượng nhân sư

Nhiều ý kiến cho rằng tượng nhân sư xuất hiện vào khoảng năm 2.500 trước CN (tức là vào thời Khafre triều vua thứ tư vương quốc Ai Cập cổ.) Có một lần Khafre đi kiểm tra lăng tẩm Kim tự tháp của mình đang xây, nhìn thấy một tảng đá to bỏ phí ở một bên, ông bèn ra lệnh cho thợ tạc pho tượng sư tử mặt người có tướng mạo như mặt ông để kỷ niệm việc Kim tự tháp đã hoàn thành.

Về cách giải thích sư tử có bộ mặt của Khafre, còn có một truyền thuyết khác là khi Khafre đi kiểm tra Kim tự tháp, thấy ở đây không có dấu hiệu về quyền uy của mình thì tỏ ý không bằng lòng . Một người thợ thấy vậy mới đề nghị dùng ngay khối đá lớn nặng tới 2000 tấn ở công trường để tạc nên cho pho tượng sư tử mặt người. Pho tượng này có điệu cười cao ngạo thâm sâu khôn lường mà Khafre thường có để tượng trưng có cho trí tuệ và sự uy nghiêm của mình.

Tới tháng 10-1991, tại hội nghị hàng năm địa chất học nước Mỹ tổ chức tại San Diego, có vài nhà địa chất học đã có những tuyên bố chấn động về những kết quả nghiên cứu mới nhất về tượng sư tử mặt người. Họ đã dùng khoa học địa chất để xác định: Tượng sư tử mặt người này đã điêu khắc rất sớm, vài nghìn năm trước thời của Khafre. Đó là niên đại thành tượng thực tế phải là khoảng 5000-7000 năm trước CN. Khám phá mới này của các nhà địa chất làm cho các nhà khảo cổ phải ngạc nhiên.

Họ cho rằng những kiến thức mà họ nắm được thì vài ngàn năm trước khi Khafre thống trị Ai Cập, người sống ở vùng Cairo ngày nay không thế có khả năng tạc được tượng sư tử mặt người, thậm chí cũng không có nhu cầu này . Nếu thừa nhận cách giải thích của các nhà địa chất tức là tượng sư tử mặt người này đã có 7000-9000 năm lịch sử . Vậy thì làm ra pho tượng này sẽ không phải là người Ai Cập mà là một nhóm sinh vật có trí tuệ cao cấp ở bên ngoài trái đất thực hiện!

Nhưng việc xác định "tuổi đời" của pho tượng mà các nhà khoa học địa chất đưa ra thì các nhà khảo cổ lại hoàn toàn phủ định . Thế là các chuyên gia thiên văn học vũ trụ đang đứng ngoài vòng liền khắng định tương sư tử mặt người thực sự do người ngoài trái đất thực thực hiện . Vì đã cho rằng Kim tự tháp do người ngoài trái đất thực hiện mà tượng sư tử mặt người này cũng là kiệt tác đồng thời thì tại sao lại không phải? Cuộc tranh luận trên ai cũng bảo lưu cách giải thích của mình dù rằng mãi cho đến nay vẫn chưa có lời giải đáp làm thỏa mãn được những bí mật thật sự về pho tượng nhân sư Sphinx.

Lời giải thì vẫn chưa có trong khi Sphinx đang phải chịu sự tàn phá nghiêm trọng từ... chim chóc. Có rất nhiều loài chim chọn Sphinx làm chỗ lý tưởng để làm tổ, tất nhiên là Sphinx còn chịu sự ô nhiễm cực nghiêm trọng từ phân chim nữa.

Nguồn: kenh14.vn